تعویض روغن موتور خودرو، یکی از اساسی‌ترین کار‌ها در نگهداری وسایل نقلیه است. توصیه می‌شود هربار قبل از روشن کردن خودرو، روغن موتور را چک کنید؛ تا پیش از ایجاد مشکلات فنی بتوانید سلامت فنی خودرو را بررسی کنید.
اما چطور می‌توان متوجه زمان مناسب تعویض روغن موتور شد؟
بنا به تعریف شرکت‌های‌خودروسازی، روغن موتور‌های امروزی تا ۱۵۰۰۰ کیلومتر و حتی بیشتر کاربرد دارند!
اما باید توجه داشت این مقدار برای مسیر استاندارد بدون شیب و گرد و غبار تعیین شده؛ و نمی‌توان به تمامی خودروها در شرایط جغرافیایی مختلف نسبت داد.
پس بهتر است پیش از طی کردن مقدار کیلومتر معین، روغن موتور خودرو چک شده و در صورت نیاز تعویض گردد.
نقش روغن موتور در خودرو چیست؟
- قطعات موتور را روانکاری می کند.
- سبب کاهش دمای موتور می شود.
- قطعات خودرو را خنک می کند.
- دوده‌های حاصل از احتراق را جذب می کند.
- جلوی ارتعاشت و ضربات را می گیرد.
- از خوردگی، سایش و زنگ زدن قطعات فلزی موتور جلوگیری می کند.
- سبب کاهش مصرف سوخت خودرو می شود.
علائم اصلی فرا رسیدن زمان تعویض روغن:
- روشن شدن چراغ تعویض روغن
- کم شدن شتاب و توان خودرو
- کدر و تیره رنگ شدن روغن موتور
- طی کردن مسافت زیاد با خودرو
- شنیده شدن صدای ضربات متوالی از موتور
- بالا بودن دور موتور در حالت درجا
- روشن شدن چراغ چک
- صدای تیک‌تاک در هنگام روشن شدن موتور خودرو
(لازم به ذکر است که تعویض افراطی و پیش از موعد هم می‌تواند باعث ایجاد مشکلات فنی شود؛ و پیشنهاد نمی‌کنیم در این امر افراط به خرج دهید. )
بهترین منبع برای تعیین زمان مناسب تعویض روغن، مراجعه به دفترچه راهنمای هر خودرو است.
اما طبق عقیده رایج، و با توجه به شرایط آب‌و‌هوایی و جاده‌ای کشور ما، باید در اتمام هر فصل، و یا پس از طی مسافتی معادل حدوداً ۵۰۰۰ کیلومتر، روغن موتور خودروها تعویض شوند.
انتخاب روغن موتور مناسب
اولین گام برای انتخاب روغن موتور مناسب خودرو هم، مطالعه دفترچه راهنمای خودرو می‌باشد.
اما موضوع دیگری که بیان‌گر تفاوت اصلی روغن موتور‌های مختلف است، میزان غلظت یا ویسکوزیته آن‌هاست.
هرچه میزان ویسکوزیته بیشتر باشد، روغن موتور دارای غلظت بالاتر است؛ که موجب شتاب کمتر خودرو می‌شود.
با بررسی میزان غلظت روغن از روی بسته‌بندی جلد، می‌توان بهترین و مناسب‌ترین روغن را خریداری کرد.
اهمیت تعویض روغن موتور خودرو
اگر روغن موتور خودروها به موقع تعویض نشوند مواد افزودنی مانند زنگ آهن و نرم کننده که در آن است به مرور زمان از بین می‌روند و طبعا روغن خاصیت نرم کنندگی خود را از دست می‌دهد. که در این صورت روغن نمی تواند به وظیفه خود را که همان جلوگیری از زنگ زدگی و شکنندگی قطعات است عمل کند و قطعات نیز به دلیل جذب رطوبت خراب می شوند. همچنین غلظت روغن داخل موتور بیش از حد نرمال می شود و رسوبات موجود در روغن را بالا می‌برد که در نتیجه آن عملیات سمباده است که طبعا این رسوبات خود نقش سمباده را ایجاد می‌کنند و باعث آسیب بیشتر و بالا رفتن میزان اصطکاک بین قطعات می‌شوند.
روش‌هایی که روغن موتور با استفاده از آن‌ها از موتور خودرو محافظت می‌کند
روش یک: با پاکسازی موتور خودرو
روش دو: با افزایش راندمان موتور و گرمازدایی موتور خودرو
روش سوم: با پیشگیری از خوردگی و زنگ زدگی موتور خودرو
روش چهارم: از روش تقلیل اصطکاک و کاهش ساییدگی
ابزار لازم برای تعویض روغن موتور
اگر خودتان تصمیم به تعویض روغن موتور خودرویتان دارید باید این ابزارها را حتما در دسترس داشته باشید در غیر این صورت بهتر است به یک مکانیکی مراجعه کنید.
- یک عدد دستکش لاستیکی و پلاستیکی
- یک عدد واشر پیچ تخلیه
- قیف تمیز برای ریختن روغن موتور داخل مخزن
- آچارهای اصلی مکانیکی
- آچار فیلتر روغن
- جک
- فیلتر روغن نو
- ظرف بزرگ جهت تخلیه روغن
انواع روغن موتور خودرو
روغن های موتور انواع مختلفی دارند که بسته به متریال به کار رفته در آن ها برای هر خودروهای مناسب هستند، مهم ترین آن ها عبارتند از:
- روغن مصنوعی یا سنتتیک
- روغن تصفیه ای یا مونوگرید
- روغن های معدنی یا مینرال
- روغن های بهینه سازی پایه معدنی
- روغن های نیمه سنتتیک (ترکیب شده از مواد معدنی و مصنوعی)
- روغن موتور گیاهی یا روغن موتور سبز
مدارهای روغن موتور
در حالت کلی سه نوع مدار روغن وجود دارد که هر کدام مزایا و معایبی نیز دارند و متناسب با اتومبیل از یکی از آن ها استفاده می شود. این انواع عبارت اند از:
- مدار روغن فرعی
- مدار روغن موازی
- مدار روغن سری
مدار روغن فرعی
در خودروهای امروزی دیگر مدار روغن فرعی جایی ندارد. بهتر است بگوییم در خودروهای قدیمی بیشتر از این سیستم استفاده می کردند و الان دیگر کارایی چندانی ندارد. در این نوع از مدار روغن، از فیلتر عبور نمی کند درصد که در نتیجه آن باعث می شود روغن به صورت تصفیه نشده وارد مدار می شود البته در این نوع از مدار ۸۰ و گاها حتی ۹۰ درصد از روغن برای روانکاری استفاده می شود.
مدار روغن موازی
در این مدار فیلتر روغن، به صورت موازی قرار گرفته و این باعث می شود که اگر یکی از فیلترها مسدود یا حتی بیش از اندازه کثیف شود، روغن با استفاده از مدار فرعی منتقل شود که البته همین مسئله باعث به وجود آمدن بسیاری از مشکلات برای موتور خودرو می شود.
مدار روغن سری
روغن های سری کامل ترین و کاربردی ترین نوع این مدارها است زیرا در این نوع روغن به صورت کامل تصفیه شده و برای انجام روغن کاری به قسمت های مورد نیاز ارسال می شود که بهترین حالت برای موتور خودرو می باشد.
نحوه خنک کردن موتور توسط روغن موتور
اگر شما هم مانند بسیاری از افراد فکر می کنید که وظیفه روغن موتور فقط روانکاری است باید بگوییم خنک کردن موتور خودرو یکی از مهم ترین وظایفی که روغن موتور بر عهده دارد.
با توجه به این موضوع که ضریب انتقال حرارتی که روغن موتور به خود اختصاص می دهد بسیار مناسب است در نتیجه می تواند در قسمت هایی از موتور که در هنگام فعالیت گرم می شوند و تحرک سریع و زیادی دارند را به بهترین شکل خنک کند. در نتیجه نباید گفت روغن فقط وظیفه روانکاوی را برعهده دارد. به همین دلیل روغن موتور دقیقاً در قسمت هایی که علاوه بر روانکاری، نیاز به کاهش دمای موتور نیز نیاز است وجود دارد.
البته ناگفته نماند که خنک کردن موتور خودرو وظیفه ثانویه روغن موتور است اما یکی از مهم ترین اجزاء سیستم خنک سازی ثانویه موتور خودرو شناخته می شود.
